Śp. Profesor Roman Ciesielski

       9 czerwca 2004 roku we Wrocławiu zmarł nagle Profesor Roman Ciesielski, doktor honoris causa Politechniki Krakowskiej, członek rzeczywisty PAN, członek PAU, senator 1 kadencji III Rzeczypospolitej Polskiej, odznaczony m.in. Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Walecznych, Krzyżem Partyzanckim, Krzyżem Armii Krajowej, Medalem Komisji Edukacji Narodowej, Medalem PAN im. Mikołaja Kopernika, Odznaką Honorową oraz Medalem Zasłużony dla Politechniki Krakowskiej.

       Obywatel i naukowiec

       Roman Ciesielski urodził się w Krakowie 4 listopada 1924 roku. Małą maturę uzyskał w Gimnazjum im. Nowodworskiego, dużą zaś w IV Gimnazjum i Liceum im. H. Sienkiewicza w Krakowie w maju 1945 r. Wcześniej w okupowanym Krakowie ukończył Szkołę Budowlaną i odbył praktyki jako technik budowlany w Biurze Inżynierskim. W czasie okupacji był żołnierzem Armii Krajowej IV dywizji piechoty w trzeciej drużynie Oddziału Partyzanckiego Żelbet I. Darowane było Mu życie, kiedy kula przeszła o centymetr od serca. Ukształtowanej w tym okresie świadomości historycznej, narodowej, światopoglądowej i obywatelskiej pozostanie wierny w dalszym swoim niezmiernie bogatym, barwnym życiu nierozerwalnie związanym z Krakowem i macierzystą Politechniką Krakowską. Zaraz po wojnie podjął studia wyższe na Wydziałach Politechnicznych Akademii Górniczej w Krakowie, które ukończył w 1948 r. Ale już w 1947 r. został zatrudniony w Katedrze Statyki i Wytrzymałości Materiałów, wkrótce stając się"prawą ręką" prof. I. Stelli-Sawickiego, uznawanego za założyciela Politechniki Krakowskiej. Na tej to uczelni przeszedł wszystkie szczeble kariery akademickiej od asystenta do profesora zwyczajnego. W 1958 r. w 34. roku życia uzyskał stopień naukowy doktora nauk technicznych, w 1961 r. zaś habilitował się na podstawie pracy z zakresu analizy oraz kryteriów oceny wpływów dynamicznych na budowle. Przed ukończeniem 39 lat został profesorem nadzwyczajnym, aby potem - dopiero po 12 latach (w 1974 r.) - zostać profesorem zwyczajnym. Wcześniej, bo w 1971 r. został wybrany członkiem korespondentem PAN, a w 1983 r. - członkiem rzeczywistym. Od roku 1989 był członkiem czynnym reaktywowanej Polskiej Akademii Umiejętności. Zainteresowania naukowe Profesora dotyczyły szeroko pojętej teorii konstrukcji. Tutaj należy wymienić prace związane z diagnostyką dynamiczną konstrukcji budowlanych oraz teorią konstrukcji budowli wysokich, takich jak wieże, maszty, kominy przemysłowe, chłodnie kominowe. Wiele badań poświęcił również identyfikacji ustrojów cięgnowych, hal przemysłowych, fundamentów pod maszyny. Zapoczątkował w Polsce systematyczne prace dotyczące problematyki wpływów parasejsmicznych na budowle. Dodajmy, że sama nazwa tych działań (parasejsmiczne) została wprowadzona właśnie przez Profesora. Oryginalnym osiągnięciem Profesora w tym zakresie jest opracowanie skal wpływu drgań parasejsmicznych na budowle, znanych i cytowanych w literaturze polskiej i zagranicznej pod nazwą "skale SWD". Jako pierwszy w Polsce podjął problematykę wpływów drgań komunikacyjnych na budowle zabytkowe. Z inicjatywy Profesora i pod Jego kierunkiem powstały dwie zasadnicze normy państwowe dotyczące wpływu drgań parasejsmicznych na budynki (PN-85/B-02170) oraz wpływu drgań na ludzi w budynkach (PN-88/B-2171). Profesor zainicjował w 1978 r. organizowane cyklicznie sympozja zatytułowane "Wpływy sejsmiczne i parasejsmiczne na budowle. Uczestnicząc w pracach międzynarodowych organizacji normalizacyjnych wniósł znaczący i twórczy wkład z tego zakresu, np. w normę ISO-101137 "Bases for Design of Structures - Serviceability of Buildings against Vibration". Opublikowany dorobek Profesora Romana Ciesielskiego jest imponujący. Obejmuje ponad 600 pozycji naukowych, naukowo-technicznych i publicystycznych. Prace te, prócz wspomnianych już wyżej zagadnień, dotyczą także obciążeń wiatrem, metod obliczeń i badań doświadczalnych budowli "in situ", oraz elementów modelikonstrukcji w skali laboratoryjnej.

       Inżynier i ekspert

       Zdobywając w czasie okupacji zawód rozpoczął Profesor swą przygodę z budownictwem, którą kontynuował jako technik budowlany. Jego wiedza została ugruntowana i ukierunkowana praktykami podczas studiów wyższych i asystenturą w biurze projektowym, a nieco później - pierwszym projektem konstrukcji inżynierskiej i kierownictwem zespołu konstrukcyjnego. Nabyte doświadczenie i niezwykły talent Profesora przyczyniły się do tego, iż zlecano Mu projekty najbardziej odpowiedzialnych i trudnych konstrukcji, takich jak: fundamenty pod turbozespoły, kominy dla elektrowni (Jaworzno III, Kozienice, Rybnik) o wysokości 300 m, projekty wyciągów krzesełkowych dla kolei linowych (m. in. w Zakopanem, Szklarskiej Porębie i Szczyrku), projektów konstrukcji urządzeń sportowych, zapór wodnych, masztów i wielu innych konstrukcji inżynierskich. Specjalizacja w zakresie konstrukcji kominów zaowocowała pracami badawczymi i normalizacyjnymi, a potem naukowymi i książkami, z których Budownictwo Betonowe, tom XIII, przetłumaczone na język niemiecki i wydane dwukrotnie w Niemczech wyrobiło Profesorowi europejską pozycję. Wyrazem uznania dla Jego doświadczenia inżynierskiego i autorytetu naukowego była często oferowana Mu przez biura projektowe, zakłady przemysłowe i inne instytucje rola konsultanta i eksperta. W tym charakterze występował m.in. prowadząc ocenę wpływu drgań komunikacyjnych na budowle zabytkowe Krakowa oraz awarii wywołanych wybuchami lub tąpnięciami na terenie kopalń Górnego i Dolnego Śląska. Oddzielną grupę stanowiły konsultacje na temat projektów konstrukcji zlokalizowanych na terenach sejsmicznych opracowywanych w polskich biurach dla krajów z różnych części świata. Projekty opracowywane z udziałem Profesora jako eksperta bądź konsultanta były nagradzane indywidualnie bądź zespołowo nagrodami resortowymi. Podczas ostatniego dziesięciolecia Profesor wraz z zespołem współpracowników prowadził badania wpływów dynamicznych pochodzących z nowego Metra Warszawkiego.

       Organizator życia naukowego, nauczyciel i pedagog

       Profesor Roman Ciesielski pełnił liczne odpowiedzialne funkcje kierownicze na Politechnice Krakowskiej. W latach 1963-1970 był kierownikiem Katedry Dynamiki Budowli PK, a w latach 1982-1995 dyrektorem Instytutu Mechaniki Budowli PK. Miał duży autorytet i popularność w środowisku akademickim. Dowodem tego był Jego wybór na prorektora Politechniki Krakowskiej w kadencji 1972-1975, a następnie w roku akademickim 1981/82 na jej Rektora (odwołany w okresie stanu wojennego, za "ideologicznie zły przykład, jaki daje młodzieży"). Jego autorytet został potwierdzony w skali kraju, gdy w wielostopniowych wyborach został wybrany na przewodniczącego Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego na lata 1982-1985. Było to ważne gremium reprezentujące niezależną opinię w okresie dokonywanych wówczas czystek. Profesor dzięki ogromnej wiedzy naukowej i niezwykłemu doświadczeniu zawodowemu był znakomitym, lubianym i bardzo cenionym dydaktykiem. Wypromował 16 doktorów, opiekował się 10 habilitacjami. Recenzował dziesiątki prac doktorskich, opracował ponad 80 opinii do wniosków nominacyjnych. W 1995 roku macierzysta uczelnia nadała Mu za niezwykłe dokonania w pracy naukowej, dydaktycznej i wychowawczo-organizacyjnej godność doktora honoris causa.

       Społecznik i polityk

       Swoją aktywność w działaniu społecznym na rzecz Uczelni podjął w Bratniej Pomocy będąc jeszcze studentem na Wydziale Inżynierii oraz pełniąc funkcję starosty roku. Po studiach rozpoczął niestrudzoną, efektywną działalność dla środowiska inżynierskiego. Był m. in. z wyboru Przewodniczącym Komitetu Nauki Polskiego Związku Inżynierów i Techników Budownictwa (PZITB) przez okres 10 lat (1962-1972). W roku 1972 przejął po prof. Z. Wasiutyńskim przewodnictwo Komitetu Inżynierii Lądowej i Wodnej PAN, który prowadził przez 20 lat, a potem został Honorowym Przewodniczącym tego komitetu. Był Honorowym Przewodniczącym PZITB (od 1980 r.) i przewodniczącym Jury Nagród im. Stefana Bryły i Wacława Żenczykowskiego. Od 1990 roku był członkiem Światowego Związku Żołnierzy AK. Od 1987 r. uczestniczył w działaniach nieformalnej grupy, która w 1988 r. przekształciła się w Krakowski Komitet Obywatelski. W czerwcu 1989 r. Profesor Roman Ciesielski został wybrany największą liczbą głosów solidarnościowym Senatorem RP Ziemi Krakowskiej do Senatu I Kadencji (1989-1991), mimo że był prawie jedynym w kraju kandydatem z kręgów opozycyjnych, który nie posiadał "przepustki" do parlamentu, jaką była fotografia z Lechem Wałęsą. W udzielonym dziennikarzowi wywiadzie miesiąc temu z okazji 15 rocznicy tamtych wyborów Profesor powiedział: "Nie pojechałem do Gdańska. Termin tego spotkania mi nie pasował. Zacząłem się też namyślać, czy w moim przypadku takie afiszowanie się przedwyborcze jest właściwe". W okresie służby parlamentarnej Prof. R. Ciesielski zajmował się przede wszystkim sprawami spoza obszaru inżynierii. Były to m.in. sprawy losu Polaków na wschodzie, naprawy błędów przeszłości. Uczestniczył w pracach komisji Gospodarki Narodowej oraz Kultury, Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Bliskim Mu było staranie o tworzenie przyzwoitego, odpowiedzialnego, obywatelskiego społeczeństwa. Jego sylwetka pojawiła się na okres kilku dni w tle Konwentu św. Katarzyny podczas wyborów prezydenckich w 1995 r. Profesor dzięki zaletom umysłu, charakteru i serca godnie reprezentował nasze środowisko na wszystkich zakrętach polskiej historii.

       Sportowiec i hobbysta

       Z racji wzrostu i uzdolnień sportowych uprawiał zawodniczo koszykówkę, wioślarstwo i piłkę ręczną w KS Cracovia i AZS Kraków. Nie dane Mu było cieszyć się z tego, że w czerwcu br. Jego ulubiona drużyna piłki nożnej Cracovia po wielu latach powróciła do I ligi. W latach 1948 -1949 grał w koszykówkę w drużynie reprezentacji Polski. Zespół ten mający w składzie Romana Ciesielskiego i Jego brata Jerzego bliski był wyjazdu na Olimpiadę do Londynu w 1948 r., nie doszło jednak do tego z uwagi na brak środków finansowych. Bracia Ciesielscy (AZS Kraków) mieli bliskie kontakty z Wrocławiem dzięki wioślarstwu, ponieważ trenerem AZS Wrocław był inny były Krakowianin inż. Jan Bujwid. W 1949 r. Roman i Jerzy Ciesielscy (AZS Kraków) wraz z Z. Schwarzerem i H. Jagodzińskim (AZS Wrocław) i trenerem Bujwidem uczestniczyli w wioślarskich mistrzostwach Polski na torze regatowym w Łęgnowie k/Bydgoszczy. Dysponujący odpowiednim przygotowaniem zawodowym Roman Ciesielski dokonał tam w czasie pobytu na zgrupowaniu treningowym pomiarów toru, w oparciu o które dokonano niezbędnej jego korekty. Wśród licznych odznaczeń sportowych Profesor posiadał m.in. Odznakę AZS Wrocław przyznaną Mu z okazji 50-lecia tego klubu. Hobby Profesora była filatelistyka. Najbardziej interesowały Go znaczki tematycznie związane z mostami i budowlami wieżowymi. Interesował się też muzyką (grą na skrzypcach), turystyką i wędkarstwem spinningowym.

       Przedstawiając to krótkie wspomnienie z różnych obszarów aktywności Profesora nie sposób pominąć, że należał On do grona bardzo bliskich przyjaciół Ojca Świętego Jana Pawła II. Przyjaźń ta zrodziła się jeszcze w początkach duszpasterstwa akademickiego w parafii św. Floriana w Krakowie, gdzie rozpoczął pracę ze studentami młody ks. Karol Wojtyła. W duszpasterstwie tym uczestniczył również Jerzy Ciesielski, brat Profesora, dzisiaj Sługa Boży.

       Na uroczystości pogrzebowe Profesora w dniu 21 czerwca na cmentarzu Rakowickim w Krakowie celebrowanych przez ks. kardynała F. Macharskiego i ks. biskupa A. Małysiaka przybyły żegnając Go niezliczone rzesze. Odczytany został list od Ojca Świętego Jana Pawła II. Trumnę pokryto flagą Jego ukochanego Klubu Sportowego Cracovia. Słuchając słów pożegnań wypowiadanych tam przez przedstawicieli najwyższych władz Politechniki Krakowskiej, Miasta Krakowa, Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Polskiej Akademii Nauk, Polskiego Związku Inżynierów i Techników Budownictwa oraz innych instytucji, a także Jego przyjaciół i współpracowników nie można było mieć wątpliwości, że odeszła Osoba niezwykła, która była dla wielu prawdziwym Mistrzem i Przewodnikiem. Zostanie w naszej pamięci jako Człowiek o wielkich walorach osobistych i wzór godny naśladowania.

Ryszard Izbicki, Sylwester Kobielak